NASA’dan Ay’a: “Lunar Trailblazer” Yola Çıkıyor

Credit: NASA

Neil Armstrong'un 1969 yılında aya çıkan ilk insan unvanını kazanmasının ardından, dünyanın uydusunda yaşanan gelişmeler heyecanla takip ediliyor. Dünya çapında yapılan yenilikler, uzayı ve evreni daha yakından tanımamıza olanak tanıyor. Güzel haber şu ki, NASA mikro misyonu Lunar Trailblazer ile bu yıl Ay'ı keşfetmeye hazırlanıyor.

Credit: NASA

En son 1972 yılında Apollo 17 görevi ile Ay'a ayak basan astronotlar, NASA'nın Artemis II görevi ile Nisan 2026 yılında Ay’a dönmeyi planlıyor. NASA'nın Uzay Fırlatma Sistemi'nin kullanılacağı bu rokette, dört kişilik mürettebat olması ve insan uzay keşiflerine katkıda bulunması bekleniyor. Ancak Artemis II'den önce yeni bilimsel keşifler yapmak amacıyla Ay'ın güney kutbunun yüzeyine iki görev gönderilecek. Bu iki keşif görevinden biri ise Lunar Trailblazer olarak biliniyor.

NASA’nın Bilimsel Görevleri

Credit: California Institute of Technology (Caltech)

Yıllardır yapılan keşifler sayesinde Ay'ın yüzeyinde su olduğu biliniyor, ancak suyu biçimi, dağılımı ve miktarı hakkında ne yazık ki kısıtlı bilgiler yer alıyor. Lunar Trailblazer'ın misyonu, Ay'daki su döngüsüne dair yeni keşifler yapmak olarak öne çıkıyor. 2019 yılında NASA'nın SIMPLEx programı tarafından seçilen Lunar Trailblazer, Ayın yüzeyinde bulunan su formlarının dağılımını haritalamak, termal özelliklerin dağılımları nasıl etkilediğini anlatmak ve bilim insanlarına farklı su formlarının nerede bulunduğunu göstermek için keşif yapmaya hazırlanıyor.

Polar Resources Buz Madenciliği Deneyi'nin, iniş aracına monte edildikten sonra Ocak 2025 'te fırlatılması planlanıyor. İniş aracında bulunan cihazlar, bir metre derinliğe kadar kazı yaparak ay toprağından örnekler alacak. MSOLO ise topraktaki kimyasal bileşimi ve su içeriğini değerlendirecek. Ay madenciliği deneyine, Lunar Trailblazer da katılım sağlayacak. SIMPLEx görevlerinde kullanılacak olan Lunar Trailblazer, düşük maliyetli olmasıyla yüksek riskli deneysel görevlerde kullanılmaya hazırlanıyor. Jeologların güneş sisteminin kökenini ve zaman içinde nasıl değiştiğini anlamalarına yardımcı olmak için tasarlanan Lunar Trailblazer, özellikle Ay'ı haritalama kısmına odaklanacak.

Ay'da Su Keşifleri

Credit: https://unsplash.com - Patrick Schaudel

Bilim insanları ve astronotlar uzun zamandır dünyanın uydusu olan Ay'ı keşfetmek için çeşitli görevler düzenliyor. Ancak Ay'a dair merak edilenler yüzlerce yıl öncesine dayanıyor. 17. yüzyılın ortalarında gökbilimciler volkanik patlamaları ay denizi olarak yanlış bir şekilde nitelendirdi. Bundan yaklaşık iki yüzyıl sonra ise gökbilimci William Pickering'in yaptığı hesaplamalar, Ay'ın atmosferi olmadığını iddia etti. Bu durum, eski zamanlarda bilim insanlarının Ay'ın yüzeyinde su olamayacağı sonucuna varmasına yol açtı. Nihayet 1990'lı yıllarda NASA'nın Clementine görevi, Ay'da su olduğunu tespit etti. Clementine, aslında Ay'ın kutupları dahil olmak üzere yüzeyini tamamen haritalayan ilk görev olduğu için uzay bilimi bakımından çok önemliydi. Ay'da gölgelenen bölgelerde buzun varlığı gözlemlendi.

Bilim insanlarının suyu tespit etmesiyle birlikte daha fazla araştırma yapılmaya başlandı. Nasa 1998 yılında Lunar Prospector'ı ve 2009'da Lunar Reconnaissance Orbiter'ı Ay'a fırlattı. Hindistan Uzay Araştırma Örgütü 2008 yılında Chandrayaan-1 görevini fırlattı. M3, aslında su tespit etmek için tasarlanmamış olsa da Ay'ın güneşli bölgelerinde su buldu. Bu misyonlar, buzlu suyun ve sulu minerallerin ay yüzeyinde nasıl dağıldığını gösteren haritaların oluşturulmasını sağladı. Şimdilerde NASA, Lunar Trailblazer ile ayın yüzeyindeki tüm suyu haritalamak için çalışmalarını sürdürüyor.

Yeni Misyon, Yeni Keşifler

Credit: Lockheed Martin Space

Lunar Trailblazer, Ay'ın yüzeyindeki suyu, su miktarını, dağılımını ve sıcaklığını tespit etmek için iki cihaza ev sahipliği yapıyor: Ay Termal Haritalayıcısı LTM, Yüksek Çözünürlüklü Uçucu Maddeler ve Mineraller Ay Haritalayıcısı HVM3.

HVM3, ay kayalarının ışığı nasıl emdiğini ölçerken, LTM cihazı yüzey sıcaklığını haritalayacak. Bu ölçümler sayesinde sıvı ve buz formlarındaki su tespit edilecek ve bilim insanları tarafından ayırt edilebilecek. Bu cihazlar eş zamanlı olarak çalışarak Ay kayasının termal ve kimyasal ölçümlerini yapacak. Ay gününün çeşitli zamanlarında, yani yaklaşık 29,5 Dünya gününde su ölçülecek, kimyasal bileşimine ve Ay'daki konumuna bakılacak nasıl değiştiği izlenecek. Bu sonuçlar, araştırmacılara suyun katı veya sıvı formda olup olmadığı hakkında bilgi verecek. Lunar Trailblazer, bilim insanlarının Ay'daki su döngüsünü daha iyi anlamalarına ve gelecekteki insan görevlerine su kaynaklarını nerede bulabilecekleri hakkında bilgi verecek.

Credit: California Institute of Technology (Caltech)

Aslında bilim dünyasında Ay suyunun nereden geldiğine dair bazı teoriler mevcut. Bunlardan birincisi oluşumundan bu yana Ay'ın içinde, yani manto tabakasında zaten depolanmış su olabileceğini ileri sürüyor. İkinci teoriye göre ise ay yüzeyine çarpan asteroitler ve kuyruklu yıldızların suyu beraberinde getirmiş olabileceği yönünde söyleniyor. Hatta Güneş'ten gelen güneş rüzgarının etkileşimler sonucu Ay'da su oluşabileceğine dair iddialar da bulunuyor. Lunar Trailblazer'ın, bu teorilere ışık tutarken gelecekteki astronotların bu suyu kullanıp kullanamayacağına dair de bilgiler vermesi bekleniyor.

Gelişen teknolojinin kullanımıyla birlikte yapılan uzay araştırmaları ve Ay keşifleri, dünyanın geleceği bakımından büyük bir önem taşıyor. Farklı su kaynaklarını tespit etmek ve dünyanın uydusunu yakından tanımak için, Lunar Trailblazer görevlerini heyecanla takip ediyoruz.